Jak rozpoznać różne rodzaje wiatru na morzu

Wiatry stałe

Wyobraź sobie, że płyniesz przez ocean i nagle zauważasz, że wiatr wieje stale z jednego kierunku. To właśnie wiatry stałe, które są generowane przez globalne układy ciśnienia atmosferycznego. Ich kierunek i siła są przewidywalne, co ułatwia planowanie trasy rejsu. Najważniejsze wiatry stałe to pasaty i wiatry zachodnie.

Wiatry stałe mają ogromne znaczenie dla globalnej cyrkulacji atmosferycznej. Dzięki nim na Ziemi panuje względnie stabilny klimat. Wiatry te napędzają też prądy morskie, które z kolei wpływają na temperaturę wody i powietrza. Znajomość wiatrów stałych to podstawa dla każdego żeglarza planującego dalekie rejsy. Więcej o rodzajach wiatrów w terminologii żeglarskiej przeczytasz w naszym portalu.

Pasaty

Pasaty to stałe wiatry wiejące w strefie międzyzwrotnikowej. Wieją one z północnego-wschodu na półkuli północnej i z południowego-wschodu na półkuli południowej. Pasaty są łagodne i przewidywalne, dlatego od wieków wykorzystywane były przez żeglarzy do pokonywania dalekich dystansów. Prędkość pasatów wynosi zwykle od 5 do 8 m/s.

Wiatry zachodnie

Wiatry zachodnie to kolejny rodzaj wiatrów stałych. Występują one w umiarkowanych szerokościach geograficznych, między 35 a 65 stopniem szerokości. Wieją z zachodu na wschód, zgodnie z ruchem Ziemi. Prędkość wiatrów zachodnich jest większa niż pasatów i może dochodzić do 15 m/s. Wiatry te mają duże znaczenie dla pogody w Europie.

Wiatry okresowe

Oprócz wiatrów stałych, na morzach i oceanach występują też wiatry okresowe. Zmieniają one swój kierunek w zależności od pory roku. Ich przyczyną są sezonowe różnice w nagrzewaniu się lądów i wód. Wiatry okresowe mają duży wpływ na lokalny klimat i pogodę. Najważniejsze z nich to monsuny i bryzy.

Wiatry okresowe od wieków wykorzystywane były w żegludze. Arabscy kupcy korzystali z monsunów aby przewozić towary między Afryką a Azją. Z kolei bryzy pozwalają żeglarzom na przyjemne pływanie wzdłuż wybrzeży. Znajomość okresowej zmienności wiatrów jest bardzo ważna przy planowaniu rejsów. Więcej informacji o tym jak rozpoznać rodzaj wiatru na podstawie prognozy pogody znajdziesz w tym artykule.

Monsuny

Monsuny to wiatry, które zmieniają swój kierunek o 180 stopni dwa razy w roku. Latem wieją znad oceanu w stronę lądu, przynosząc wilgotne i deszczowe powietrze. Zimą kierunek się odwraca - monsuny wieją z lądu w stronę morza i są suche. Monsuny występują głównie w południowej i południowo-wschodniej Azji. Prędkość monsunów dochodzi do 10 m/s.

Bryzy

Bryzy to wiatry, które zmieniają kierunek w cyklu dobowym. Podczas dnia bryza wieje znad morza w stronę lądu (bryza dzienna), a w nocy znad lądu w stronę morza (bryza nocna). Przyczyną jest różnica w tempie nagrzewania się wody i lądu. Bryzy mają zwykle niewielką prędkość rzędu 4-5 m/s. Występują głównie w strefie przybrzeżnej mórz i oceanów. Zasięg bryz to około 20-30 km w głąb lądu.

Wiatry lokalne

Poza wiatrami stałymi i okresowymi, na morzach i oceanach występują też wiatry lokalne. Są one charakterystyczne dla danego regionu i powstają pod wpływem lokalnych czynników, takich jak ukształtowanie terenu czy różnice ciśnienia. Wiatry lokalne potrafią być bardzo silne i gwałtowne. Warto poznać te występujące na akwenie, po którym zamierzamy żeglować.

Każdy region świata ma swoje charakterystyczne wiatry lokalne. W basenie Morza Śródziemnego są to m.in. mistral, bora czy lewanter. Wiejący znad Sahary harmattan przynosi gorące i suche powietrze nad Ocean Atlantycki. Z kolei blizzard to gwałtowne, śnieżne wiatry występujące w Arktyce i Antarktyce. Warto poszerzyć swoją wiedzę o typach ożaglowania, aby móc dostosować je do aktualnie wiejącego wiatru.

Mistral

Mistral to silny, porywisty i suchy wiatr, wiejący z północnego-zachodu w dolinie Rodanu i nad Zatoką Lwią. Powstaje, gdy nad Europą Środkową znajduje się wyż, a nad Morzem Śródziemnym niż. Mistral może osiągać prędkość do 40 m/s i powodować duże szkody. Występuje głównie zimą i wiosną, utrudniając żeglugę na tym obszarze. Czas trwania mistralu to zwykle 1-3 dni.

Bora

Bora to zimny i porywisty wiatr, wiejący znad gór w stronę Adriatyku. Występuje najczęściej zimą, gdy nad Morzem Śródziemnym zalega niż. Bora spada z gór w postaci silnych porywów, osiągających prędkość do 60 m/s. Jest wiatrem bardzo niebezpiecznym dla żeglugi, m.in. ze względu na szkwały. Najsilniejsza bora występuje w Zatoce Triesteńskiej i w Zatoce Kvarner. Porywy bory mogą przewracać jachty.

Najczęstsze pytania odnośnie rozpoznawania wiatrów na morzu

Jakie są nazwy wiatrów?

Wiatry mają różne nazwy w zależności od regionu występowania i swoich cech charakterystycznych. Wśród wiatrów stałych wyróżniamy pasaty i wiatry zachodnie. Wiatry okresowe to m.in. monsuny i bryzy. Z kolei nazwy wiatrów lokalnych to np. mistral, bora, sirocco, lewanter czy tramontana. Każdy z tych wiatrów ma swoją specyfikę, którą warto poznać przed żeglugą po danym akwenie.

Jakie wiatry występują w Polsce?

W Polsce najczęściej wieją wiatry z kierunków zachodnich: południowo-zachodniego, zachodniego i północno-zachodniego. Wynika to z położenia naszego kraju w umiarkowanych szerokościach geograficznych i wpływu Oceanu Atlantyckiego. Okresowo, szczególnie zimą, nad Polską pojawiają się też wiatry wschodnie i północno-wschodnie. Lokalnie na wybrzeżu i pojezierzach występują bryzy. Nad Bałtykiem możemy też doświadczyć silnych sztormowych wiatrów północnych.

Jak nazywa się najsilniejszy wiatr?

Najsilniejszym wiatrem na Ziemi jest cyklon tropikalny, występujący nad ciepłymi wodami oceanicznymi. W zależności od regionu nosi on nazwę huraganu, tajfunu lub cyklonu. Wiatr w cyklonie tropikalnym wieje ze średnią prędkością powyżej 33 m/s i porywami przekraczającymi 70 m/s. Najsilniejszy zmierzony poryw wiatru miał prędkość 113 m/s i wystąpił podczas cyklonu Olivia w Australii w 1996 roku.